Mira Mendel: 'Als een documentaire vragen oproept, heb je het goed gedaan.'

Oktober vorig jaar is de documentaire Pijnlijk Bewijs uitgezonden door de NCRV. De documentaire gaf een unieke inkijk in het gecompliceerde werk van de medewerkers van de Forensische Polikliniek Kindermishandeling (FPKM). In Pijnlijk Bewijs kijkt men voor het eerst mee met de werkzaamheden bij de polikliniek: er worden kinderen gevolgd met onderzoek, medewerkers geïnterviewd maar ook komen er familieleden van onderzochte kinderen aan het woord. Mira Mendel, producer bij Interakt, heeft meegewerkt aan Pijnlijk Bewijs. Ze vertelt meer over haar betrokkenheid bij deze documentaire.

‘Documentaires kunnen op verschillende manieren tot stand komen,’ zegt ze. ‘Ideeën ontstaan bijvoorbeeld doordat we zien wat er in de samenleving leeft, of doordat we bespreken welke onderwerpen ons opgevallen zijn. Maar soms nemen regisseurs of omroepen contact met ons op met een idee voor een interessant onderwerp. Dan vragen ze aan ons om ernaar te kijken. Zo ook in het geval van Pijnlijk Bewijs; we zijn benaderd door de NCRV. ‘

Kindermishandeling als onderbelicht thema
Interakt produceert alleen documentaires waar ze zelf achter staan. Mendel: ‘Ik vond het thema kindermishandeling heel belangrijk. Ik ben er meer over gaan lezen, en het raakte mij in hoeverre dit onderwerp in zo’n land als Nederland nog zo slecht geregeld en onderbelicht is. Regelmatig toets ik ook de onderwerpen in mijn omgeving. Een familielid die lerares op een basisschool is, gaf aan dat het kindermishandeling voor leraren vaak moeilijk is omdat er regelmatig in een klas wat speelt maar veel informatie erover niet bekend is.’

Haken en ogen aan juridische kant
NCRV had de keuze al gemaakt om de documentaire te maken over de FPKM. ‘Als je aan het produceren van een documentaire begint, maak je eerst een verhaal in samenwerking met andere partijen en dan ga je draaien,’ legt Mendel uit. Dat was bij dit onderwerp niet heel makkelijk. Ze voerde ter voorbereiding vele gesprekken bij de FPKM: ’Aan de juridische kant van dit verhaal zaten veel haken en ogen. Vooral omdat het om kinderen gaat, je wilt hen in hun privacy beschermen. Wij maken geen sensatieprogramma’s, maar willen wel tot een goed verhaal komen en ook de moeilijke momenten vastleggen. Uiteindelijk zijn we met de gewenste beperkingen - het weglaten van bepaalde gegevens en gezichten - tot een mooi verhaal gekomen.’

Voor Mendel was het lastig dat de documentaire geen conclusie had: ‘Het zijn geen mishandelde kinderen bij de FPKM, maar kinderen waar onderzoek naar gedaan wordt. Dit betekent dus ook dat er “alleen” een onderzoeksresultaat komt en dat de artsen vaak het vervolg niet kennen: de FPKM doet geen beschuldigingen.’

Respect voor de artsen
‘De FPKM ging luchtiger met de onderwerpen om dan wij. Wij vonden het zwaar,’ vertelt Mendel. ‘Maar we begrepen steeds beter dat als je niet objectief naar een casus kan kijken, dat dit ook het onderzoek in de weg staat. Persoonlijk vond ik het heftige problematiek, maar op een gegeven moment keken we er op een meer relativerende manier naar, ondanks dat het een beladen onderwerp blijft. We kregen echt respect voor de artsen die werkzaam zijn bij de FPKM.’

Positieve reacties
‘We zijn tevreden over het resultaat en hebben ook hele goede reacties gekregen. Het is een andere film geworden dan we voor ogen hadden, maar dat gebeurt heel vaak; een documentaire filmt natuurlijk “echte mensen” en je weet nooit wat die gaan doen. En daarnaast had dit onderwerp ook zijn beperkingen zoals het niet op kunnen nemen van gesprekken die op de poli gevoerd worden. We kregen veel reacties via social media en na de uitzending van Pauw waar drie medewerkers van de FPKM over hun werk vertelden. Maar ook via de FPKM en de NCRV en van mensen uit het filmvak. Er werd aangegeven dat het zo belangrijk is om aandacht aan dit onderwerp te besteden, maar ook dat het heftig en confronterend was.’

Elke documentaire heeft natuurlijk zijn eigen doel. Het doel van deze documentaire is volgens Mendel wel behaald: ‘Het resultaat heeft veel impact gehad op de kijkers, het onderwerp is beter bespreekbaar. Als jouw film vragen op kan roepen, dan heb je het goed gedaan. Dat betekent dat mensen er over na gaan denken. Het was niet de bedoeling om de kijker te beleren, maar om die genoeg te informeren om een eigen mening te kunnen vormen. ’